OBSESJA – Dama Pikowa do muzyki Piotra Czajkowskiego w autorskiej choreografii Liama Scarletta

Duński Balet Królewski w Kopenhadze rozpoczął sezon od wznowienia spektaklu, którego premiera miała miejsce w kwietniu 2018. Po pierwszej prezentacji duńska prasa entuzjastycznie przyjęła realizację. Mowa o Damie Pikowej do muzyki Piotra Czajkowskiego w autorskiej choreografii Liama Scarletta. Brytyjski tancerz i choreograf znany jest polskiej publiczności z układu do I koncertu fortepianowego przygotowanego w ramach wieczoru Nasz Chopin z Polskim Baletem Narodowym. W Warszawie Scarlett pokazał twarz delikatną, nostalgiczną i sentymentalną pisaną romantycznymi frazami utworu naszego kompozytora.

Dama Pikowa w Kopenhadze

W kopenhaskiej inscenizacji widać inną rękę twórcy – sprawnego dramaturga piszącego autonomiczną do opery opowieść o uczuciu, obsesji i pożądaniu, ale nie tylko miłości, ale i życia oraz pieniądza. To również, a raczej przede wszystkim, mistrzowski popis układu neoklasycznego. Szacunek i ukłon dla przeszłości pisany współczesnością. Piękny wieczór w stolicy Danii oczarował, porwał i zachwycił. Jest bowiem w tym spektaklu niesamowita siła i potęga tańca, który działa jak opium na widza – odurza i zniewala.

Nietypowa opowieść

Liam Scarlett, jak wspomniano, zmienia opowieść operową i znaną z dramatu Aleksandra Puszkina. Hrabina (w tej partii zjawiskowa Kizzy Matiakis) to dojrzała kobieta, w latach młodzieńczych hazardzistka, która we Francji, od hrabiego St. Germain, poznała tajemnicę trzech zawsze wygrywających kart. Obecnie bogata i szczęśliwa wiedzie żywot w Petersburgu w towarzystwie pasierbicy Lizy. Kocha się w niej wnuk Hrabiny – Tomski, który jednocześnie jest oficerem carskiej armii. W koszarach poznajemy jego najbliższych przyjaciół: dowódcę Narumowa i Hermana. Ten ostatni to początkowo marzyciel, żyjący w swoim świecie książek i niedostępności. Za sprawą gier i zabaw towarzyszy zaczyna oczarowywać go i wciągać talia kart, która zniewala i uzależnia.

Opowieść o Hrabinie, znającej tajemnicę i potęgę trzech zwycięskich kart, zaczyna zmieniać bohatera. Rządza wygranej, obsesja i pożądanie dominacji nad zielonym stołem staje się obsesją oficera. Uwodzi Lizę, aby tylko dostać się jak najbliżej tajemnicy, zaczyna oczarowywać w swoistych, demonicznych czarnych barwach Hrabinę, uwodzić jak szatan starający się zdobyć duszę. Hrabina umiera, a podczas uroczystości pogrzebowej, jak w malignie i sennej marze jej duch wyznaje Hermanowi tajemnicę trzech kart. Zwycięstwo jest bliskie, szał pożądania całego świata zbliża się, ale za ostatnią rozgrywką kryje się tragedia i upadek Hermana. Z chwilowego szczytu i już prawie wygranej z Czekalińskim, zostaje nicość i przegrana. Nic nie pozostaje tylko zamknięta, klaustrofobiczna przestrzeń izolatki, z cieniem i blaskiem starej Hrabiny. To fantastyczna opowieść pisana wielkimi emocjami i uczuciem.

Gra aktorska

W postaci Hermana, wykonywanej przez Alexandra Bozinoffa kryje się coś więcej niż tylko chęć posiadania dobra materialnego, to raczej pełnia obecności i bycia za wszelką cenę w świecie bez usprawiedliwień i przebaczenia, w którym nie mam miejsca dla nieudaczników i autsajderów. Bozinoff buduje rolę totalną, silną i potężną, która jest w stanie przeciwstawić się demonicznej Hrabinie, która pod tiulem pięknych sukien, będących pancerzem niedostępnej kobiety, kryje kobietę czekającą może na ostatnie uczucie, a pod maską niedostępności rozumie przemijający czas. Ten balet to starcie niesamowitych osobowości scenicznych i tanecznych. Świetna dramaturgia i poprowadzenie ról daje zjawiskowy efekt artystyczny. Zestawienie starości – doświadczenia i mijającego życia z młodością – nadzieją i ryzykiem ukazuje jak cenne jest to co posiadamy i dlaczego warto kochać i żyć, a nie tylko posiadać i trwać w blichtrze samozadowolenia. Te dwie role to obsesja egoistów pragnących życia do utraty tchu, ale również i tańca będącego niesamowitym spełnieniem artystycznych możliwości.

Podsumowanie

Liam Scarlett zbudował widowisko totalne, w którym układ choreograficzny, muzyka, scenografia, zjawiskowe i symboliczne kostiumy budują wspaniałą opowieść o namiętności i obsesji.  

Dama Pikowa, muzyka: Piotr Czajkowski, choreografia: Liam Scarlett, Den Kongelige Ballet, Kopenhaga, premiera: kwiecień 2018, pokaz: wrzesień 2019.