Teatr

Wielokrotnie zastanawiam się jak długo w teatrze będzie robiło się z widzów idiotów, gdy twórcy myślą – im będzie mniej zrozumiale, tym lepiej dla nas. Bo spektakl wielokrotnie tworzy się nie dla odbiorców, ale dla grona skupionego wokół reżysera/reżyserki, gdy tylko oni rozumieją idee oraz sensy przekazu. Dokładnie te myśli towarzyszyły mi podczas ostatniej premiery w Teatrze Miejskim im. Witolda Gombrowicza w Gdyni. I sobie myślałem, gdy coraz bardziej bolały mnie zęby z totalnej nudy i powiem szczerze – głupoty, która sączyła się ze sceny. Dlaczego ktoś zgadza się na ów bełkotliwy teatr, udając że czyni się arcydzieło?

Polska scena teatralna pełna jest nowych, spontanicznych inicjatyw artystycznych. Jak grzyby po deszczu pojawiają się podmioty, firmy, fundacje przygotowujące przedstawienia i ruszające z nimi w objazd po całym kraju. Odwiedzają domy kultury, sale widowiskowe i inne przybytki, w których można zorganizować wydarzenie. Głównie to komedie i farsy wsparte kilkoma garniturami obsady, w której lśni nazwisko gwiazdy znanej z uczestnictwa w popularnym serialu, który święci triumfy w programie telewizyjnym. Bilety nie są tanie, ale chętnych do obejrzenia owego zjawiska nie brakuje.

Podróż po krainie Małopolski trwa, gdyż zimowa aura nastraja do odwiedzania kolejnych miejsc. Aż wstyd się przyznać, że to pierwsza w życiu wizyta w Rabce. A przecież to miejscowość pełna uroków i specyficznego mikroklimatu, który poprawia zdrowie i wzmacnia organizm szczególnie w dziecięcym wieku. Tatrzańskie siedlisko to niestety przykład chaosu i architektonicznego miszmaszu. Najciekawiej prezentuje się Muzeum im. Władysława Orkana przedstawiające dawny świat górali zamieszkujących Beskidy. Znajduje się ono w zabytkowym drewnianym kościółku z pierwszej połowy XVII wieku i jest perłą dawnego stylu, okazałą ozdobą miejsca.

Zakopane – wymarzone miejsce spędzania zimowego wypoczynku podczas ferii. I choć mijają lata, okoliczności, to owe miasto pozostaje stolicą Polski czasu przerwy zimowej. Przemierzam Krupówki, deptak, gdzie snują się tłumy przyjezdnych spragnionych wytchnienia i odpoczynku. W tym roku jest ich wyjątkowo mniej. A świadczy o tym choćby czas oczekiwania do kolejki na Gubałówkę – to zaledwie jedna minuta. Kupujesz i jedziesz mknąć i podziwiać panoramę miasta. Powodów owego mniejszego napływu turystów jest zapewne wiele – ceny, atrakcyjność innych lokalizacji, ale chyba przemija także fascynacja owym miejscem. A przecież posiada ono piękną historię nie tylko turystyki, ale i dla kultury.

Lubimy uogólnienia i stereotypowe podejście do narodów czy też mniejszych wspólnot regionalnych. Z lubością mówimy skąpy jak Szkot, zaradny jak Poznaniak i tak dalej, i tak dalej. Ale jak określić mieszkańców Krakowa, którzy żyją w swoim mieście, respektując tradycję, spoglądając na rodową przeszłość z lubością i estymą? Przyjezdny traktowany jest jak obcy, który ciężko odnajdzie się w tym gąszczu mieszczańskiej intrygi, pełnej odwołań do przeszłości i zaszłości. Ów świat świetnie sportretował, już kiedyś przywoływany, spektakl teatralny, a także jego ekranizacja w serialowej sadze Z Biegiem lat, z biegiem dni w reżyserii Andrzeja Wajdy.

Uwielbiam odkrywać nowe miejsca teatralne. I choć takowych debiutantów na mojej liście jest niewielu, to jeszcze do finiszu pozostało kilkaset kilometrów do pokonania. Jednym z takich ośrodków, który niezwykle intryguje i zastanawia, jest Scena Polska Tesinske Divadlo w Czeskim Cieszynie. I choć placówka znajduje się w Republice Czeskiej, to występuje w polskim języku, wszak to jedyny, zawodowy, profesjonalny zespół teatralny poza granicami naszego kraju. Jego historia sięga 1945 roku, gdy powstał Cieszyński Teatr Regionalny, ale pod obecną nazwą funkcjonuje od roku 1951. Ponad siedemdziesiąt lat aktywności to pasmo różnorodnych, zdarzeń, etapów, dyrekcji, ale jedno pozostaje niezmienne – występowanie dla widzów. Publiczność stanowi głównie Polonia, a także przyjezdni zza Olzy.

Mijam ulice, jeżdżę komunikacją i zawsze zastanawiam się nad jednym. Co myślą o Polakach przyjezdni? Patrzą na nas, masę ludzi, społeczność. I chyba za każdym razem, gdy o to pytam, dostaję odpowiedź: smutna mina, brak uśmiechu, niechęć na twarzy. Zawsze mnie to zastanawia skąd bierze się ten nasz pesymizm, gdyż sam uwielbiam śmiech i rozrywkę. Wszak „śmiech to zdrowie” tak jak „cukier krzepi”. Warto okazywać uprzejmość, a podobno zadowoleni ludzie żyją dłużej. Teatr powinien nas w tym wspierać, dodawać słońca, a nie tylko dostarczać melancholii.

Istnieją artyści, którzy wyłamują się utartym schematom i zaszeregowaniu w jednej dziedzinie sztuki. I może to jest jej kwintesencja, gdy tworzy się zjawisko twórcze posiadające kalejdoskop użytych środków, które różnymi zmysłami trafiają do odbiorców. Zastanawiam się wielokrotnie jak musiał wyglądać teatr Wsiewołoda Meyerholda. Możemy posiłkować się zdjęciami, opisami, ale zapisów filmowych praktycznie brak. Nie przez przypadek przywołuję jego osobę, bowiem jako twórca biomechaniki wykorzystanej w sztuce scenicznej ukazywał naturę znaczenia fizyczności, a nie tylko psychologicznego przeżywania.